Altın çilek, Güney Amerika’daki And Dağları’na ve özellikle Peru ve Şili dağlık bölgelerine özgüdür. Meyve, bölgenin yerlileri olan İnkalar tarafından 4.000 yıl kadar önce yetiştirilmeye başlanmış olduğu söylenir. Altın çileğin bol miktarda yetiştiği Ekvador, Peru ve Kolombiya gibi ülkelerde, çiftçilerin meyveleri ihraç etmeye başladığı yakın zamana kadar bitki genellikle bir yabani ot olarak görülüyordu.
Altın çilekler görünüşte minik bir domatese benzer. Ve aynı zamanda domatesin uzaktan akrabasıdır. Kağıt gibi bir kabuğa sarılmış sarı-turuncu bir meyvedir. Altın çilekler, tropik meyvelere özgü ekşi, keskin bir tada sahiptir. Kimilerine göre ananas, mango, çilek ve limon karışımı bir lezzete sahiptir. Emin olmak için tadına bakmanızı öneririz.
Bu keskin, lezzetli küçük meyve yüksek rakımlı Peru’ya özgüdür – işte onun hakkında eğlenceli birkaç bilgi:
Şaşırtıcı derecede fazla ismi vardır.
Altın çilek o kadar alışılmadık derecede lezzetli ki, adını iki kez değil, üç kez değil, en az yedi kez koymuşlar.
Muhtemelen Britanya’ya ilk olarak Ümit Burnu’ndaki yerleşimciler aracılığıyla geldiği için Peru yer kirazı, İnka meyvesi, piçu üzümü (Machu Picchu’dan geliyor), poha meyvesi ve oldukça yaygın olarak pelerin bektaşi üzümü olarak bilinir. Meyvenin yetiştiği bitkinin bilimsel adı Physalis Peruviana’dır ve bu nedenle, özellikle restoranlarda tatlıları süslemek için kullanıldığında genellikle “physalis” olarak da adlandırılırmış. Neyse ki biz Türkler ona ‘altın çilek’ diyoruz.
Fakat, sanki en iyi ismi Fransızlar bulmuş gibi. Kağıt gibi bir kabuğa sarılmış sarı-turuncu bir meyve olduğu için, son derece şiirsel bir söylemle ‘kafesteki aşk’ demişler. Bu isim kesinlikle Latince physalis’ten çok daha güzel bir isim çünkü ‘Physalis’ kelimenin tam anlamıyla ‘mesane’ olarak tercüme edilirmiş 🤭
Domatesin uzaktan akrabasıdır.
Güney Amerika ve Peru And Dağları menşeli olmasına rağmen, altın çilek Güney Afrika, Çin, Avustralya ve Hawaii de dahil olmak üzere diğer birçok ülkede yetiştirilmektedir ve domates yetiştirebileceğiniz her yerde altın çilek yetiştirebileceğiniz söylenmektedir. Domates ile bir aile benzerliği var: Altın bir meyveyi dilimlediğinizde, küçük, yenilebilir tohumlarla dolu olduğunu görebilirsiniz.
Oldukça faydalı bir meyvedir.
Altın çilek, rengini havuç ve balkabağı gibi yiyeceklere canlı renklerini veren bir tür doğal pigment olan karotenoidlerden alır. Bu karotenoidlerin yanı sıra altın çilekler, Kalsiyum, Demir, Fosfor, A vitamini, Niasin, Beta Karoten, K vitamini ve E vitamini de dahil olmak üzere çeşitli vitamin ve minerallerle doludur.
Öyle ki, efsaneye göre İnka habercileri uzun mesafeler koşabilmek ve yolda güçlerini korumak için altın çilek meyveleri yerlerdi.